Алиса Мунро е добитничка на Нобеловата награда за литература во 2013 година.

Еве линк до нејзината книга со раскази  “Драг живот“.

Еве мој превод на нејзиниот расказ  “Окото“.
===============================

Окото

од Алиса Мунро

            Кога имав пет години моите родители одеднаш добија машко бебе, за кое мајка ми рече дека е она што јас отсекогаш сум го сакала. Каде ја добила таа идеја не знаев. Сосема малку објасни за тоа, беше и  измислено, но беше тешко да ѝ се спротивставам. Една година подоцна се појави женско бебе и пак се дигна џева, само многу поублажена одошто за првото. До појавата на првото бебе јас не бев свесна дека може да се чувствувам поинаку одошто мајка ми ќе кажеше дека се чувствувам.

            И оттогаш куќата беше исполнета со мајка ми, со нејзините чекори, со нејзиниот глас а нејзиниот мирис така ги насели сите соби што тие застрашувачки мирисаа на неа и кога таа не беше во нив. Зошто велам застрашувачки ? Јас не се чувствував исплашена. Не беше тоа она што токму мајка ми ми го рекла да го чувствувам за нештата.

            Таа беше авторитет што не се доведува под  прашање. Не само за случајот на братчето туку и за Red River житарките кои толку беа добри за мене што јас морав да бидам вљубена во нив. И во моето разбирање на сликата што висеше над зглавјето на мојот кревет, прикажувајќи ги  децата страдни да му пријдат на Исус. Страдност значеше нешто друго во оние времиња  но тоа не беше она на кое ние бевме сосредоточени. Мајка ми укажа на малото девојче затскриено кај аголот на сликата кое сака да му пријде на Исус ама е премногу срамежливо. Тоа сум била јас, рече мајка ми, и јас сметав дека е така, иако јас сама тоа не ќе можев да го откријам без таа да ми каже и попрво би сакала да не е така. Околу таа работа навистина се чувствував бедно како Алиса пропадната низ зајачката дупка во џиновската Земја на чудата, но се смеев бидејќи мајка ми изгледаше восхитена.

            Заради доаѓањето на мојот брат, а покрај тоа и заради непрестаното попување за тоа каков специјален подарок тој бил за мене,  јас почнав да сфаќам колку значително различно може да биде мислењето на мајка ми за мене од моето сопствено. 

            Претпоставувам дека сето тоа беше она кое ме подготви за Сејди кога таа дојде да работи за нас. Мајка ми колку што можеше ја намали територијата што ја окупираше со бебињата. Без нејзиното постојано врткање околу мене, јас можев да размислувам за тоа што е вистина а што не е. Не знаев доволно за да зборувам за тоа со било кого. Иако тоа не го нагласувавме во нашата куќа, најнеобичната работа околу Сејди беше дека таа беше славна личност. Нашиот град има радио-станица каде таа свиреше на гитара и како најавна шпица ја пееше нејзината сопствена песна.

"Здраво, здраво, здраво , на сите - " . И половина час подоцна тоа беше, " Збогум , збогум , збогум , на сите. " . Помеѓу нив, пееше песни кои биле побарани , како и некои што таа самата ги одбираше. Пософистицираните луѓе во градот  беа склони да се шегуваат за нејзините песни и за целата станица за која беше кажано дека е најмалата во Канада . Тие луѓе го слушаа  Радио-Торонто кое ги емитуваше дневно популарните песни - три мали рипки и мамата рипка заедно - и Џим Хантер  развикано ги соопштуваше жестоките воени вести.

            Но на луѓето на фармите им се допаѓаше локалната станица и видот на песни кои Сејди ги пееше. Нејзиниот глас беше силен и тажен и таа пееше за осаменоста и тагата.

 

`Во стариот огромен сточен двор,

се искачувам врз оградната порта,

во самракот се втренчувам ко ќор,

трагам по дамна загубениот ортак.`

 

            Повеќето фарми во нашиот крај беа на земјиште расчистено и населено пред околу сто и педесет години, и речиси од било која куќа, за да здогледате друга, погледот ќе ви се протегаше далеку преку неколку полиња. Сеуште сите песни кои фармерите ги бараа беа за осамен каубој, за измама и разочарување од далечни места, за жестоки злосторства поврзани со злосторници кои умирaат изговорувајќи ги имињата на своите мајки, или името Господово.

            Тоа беше она што Сејди го пееше со таква тага во грлестиот алт, но во нејзиното работење за нас таа беше полна со енергија и доверба, среќна да зборува и тоа најчесто за самата себе. Освен мене, обично немаше друг на кого би му зборувала. Нејзините задачи и оние на мајка ми, поголемиот дел од времето нив двете ги држеа разделени и не мислам дека тие воопшто и би сакале да се дружат за да разговараат. Како што веќе спомнав,  мајка ми беше сериозна личност, која, пред мене да ме учи, беше оспособена за подучување во школо. Нејзе можеби ќе ѝ се допаднеше Сејди да биде онаа на која ќе ѝ помогне, учејќи ја да не вели `јаска` вместо јас. Но Сејди не покажуваше многу знаци дека би ја прифатила било чија понудена помош да научи да зборува на начин различен од оној на кој таа секогаш зборуваше.

            По ручекот, кој беше напладне, Сејди и јас останувавме сами во кујната. Мајка ми наоѓаше време за попладневна дремка, среќна што бебињата веќе заспале. Кога ќе станеше наутро, таа облекуваше поинаква облека доколу очекуваше релаксирачко попладне, дури и да беше сигурно дека ќе има многу пелени за менување како и некои од оние така недолични работи кога малечките  цицаа на нејзините гради на кои јас никогаш не пробав да погледнам.

            Татко ми исто така дремнуваше - можеби петнаесет минути во  тремот со The Saturday Evening Post врз  неговото лице , пред да се врати во шталата.

            Сејди загреваше вода на шпоретот и ги миеше садовите со мене, помагајќи ми и внимавајќи да не си ги изгорам рацете во врелата вода. Кога ќе завршевме, таа го бришеше подот  а го сушеше со еден метод што јас го измислив - лизгајќи ме наоколу врз парталите.

            Потоа ги симнувавме навојките од жолта леплива хартија што беа ставени по појадокот а веќе беа полни со мртви или брмчешки речиси мртви црни муви, и обесувавме нови навојки кои до вечерта ќе беа полни со нови мртви муви. За сето тоа време Сејди ми зборуваше за нејзиниот живот.

            Јас тогаш не можев лесно да проценувам за возрастите. Луѓе беа нечии деца или уште растеа а јас ги сметав за возрасни.

            Таа можеби имаше шеснаесет, можеби осумнаесет или дваесет години. Без оглед на возраста, таа повеќе пати нагласуваше дека не ѝ се брза за мажење.

            Одеше да танцува секој викенд но одеше сама. Сама за себе, велеше таа.  Таа ми раскажа за танцовите сали. Кај нас во градот, на главната улица, имаше само една и зимно време таа беше лизгалиште. Ќе си платите една банка за танцување, потоа се качувате и танцувате на бината полна луѓе зазјапани наоколу, но таа за тоа не се грижела. Таа секогаш сакала самата да си плати, за да не биде обврзана. Но понекогаш попрво некое момче ѝ приоѓало. Тоа ја прашувало дали таа сака да танцува и првото нешто кое таа дрско му го велела е дали може, може ли тој да танцува? Тогаш тој ја погледнувал насмеано и велел да, инаку зошто би бил тука? И таа обично прекинувала штом она кое тој го мислел за танцување ќе се покажело како влечкање наоколу на обете нозе и пофаќање со неговите испотени мрсни рачишта. Понекогаш таа едноставно го оттурнувала оставајќи го на цедило, танцувајќи самата, што било токму она кое таа секогаш го сакала. Таа го завршувала танцот кој ѝ бил платен и ако плаќачот приговорел и пробал да ја натера таа да плати за танцувањето на двајцата кога всушност танцува само едниот, таа му велела дека тој ѝ е веќе прекуглава. Тие сите можеле да се смеат на нејзиното самотно танцување, ако им чини.

            Другата танц-сала беше речиси надвор од градот, на автопатот. Таму плаќавте на вратата и тоа не беше за еден танц туку за цела ноќ. Местото се викаше Royal-T. И таму таа самата си плаќала. Таму обично имало подобра класа танчери но таа се обидувала да  си претстави како ќе ја водат пред да им допушти да ја одведат на бината. Таму вообичаено беа градски момчиња додека на она другото место беа селанчињата.  Подобри со нозете, оние градските, но не секогаш тоа беа нозе по кои трагавте. И таму сакаа да ве пофаќаат. Понекогаш таа морала да ги предупреди и да им каже што таа ќе им направи ако не престанат со тоа. Така им нацртувала дека таа дошла тука да танцува и самата си  плаќа за тоа. Дополнително, знаела и да ги мавне в ребра. Така ќе си ги доведела во ред. Понекогаш таа си допуштала на добрите танчери и самата да им пристапи. Откако ќе го одиграле последниот танц, таа им допуштала да ја испратат до дома. Немало некој што ѝ се допаѓал, рече таа. Тоа не значело дека се фатени. Фатени. Кога го рече тоа, јас си претставив како паѓа голема жичена мрежа и некои зли мали суштества ве завиткуваат со неа и ве задушуваат така што никогаш да не можете да се ослободите.

Сејди мора такво нешто да видела на моето лице бидејќи рече да не се плашам.  “Нема ништо на овој свет што може да биде страшно, само внимавај на себе.“

            “Ти и Сејди бааѓи си поприкажавте“ рече мајка ми. Знаев дека нешто следува на кое треба да внимавам но не знаев што е тоа. “Таа ти се допаѓа, нели?“ Јас реков да. “Се разбира, добро е тоа. И мене ми се допаѓа.“ Се надевав дека тоа ќе биде сѐ и за момент помислив дека така и бидна. Потоа, “Јас и ти сега немаме баш многу време оти ги имаме бебињата. Тие не ни оставаат баш многу време, нели? Но ние ги сакаме нив, нели?“ Јас брзо реков да. “Навистина?“ Таа не престана да прашува додека јас тоа не го реков.

            Мајка ми сакаше нешто кое ѝ беше многу потребно. Беа ли тоа љубезни пријателки? Жени кои играат бриџ и имаат сопрузи кои одат на работа во костуми со елеци?  Не сосема, и без надеж за тоа, во секој случај . Можев ли јас да бидам замена за тоа, со моите колбасни кадрици кои јас не мислев и понатаму да ги трпам, и со моите извештачени рецитации од Неделното школо? Таа немаше време воопшто да се занимава со тоа. И нешто во мене предавнички се покренуваше, иако таа не знаеше зошто а исто така и јас не знаев. Јас немав ниту еден градски пријател во Неделното школо. Наместо тоа, јас се восхитував на Сејди. Ја чув мајка ми како му вели на тате: “Таа ја обожува Сејди.“ Тате рече дека Сејди ни е дар божји. Што значеше тоа? Тој звучеше расположено. Можеби тоа значеше дека тој не сака да држи било чија страна.

            “Сакам да имавме бетонирани тротоари за неа,“ рече мајка ми.“Можеби ако имавме такви тротоари таа ќе можеше да научи да вози ролшуи и така да си најде пријатели.“ Јас не пожелував ролшуи. Но сега, без било каква идеја зошто, јас знам дека никогаш не пробав да се возам на нив. Потоа мајка ми кажа нешто околу тоа дека ќе биде подобро кога ќе почнам да одам на школо. Јас се надевав дека тоа не ќе биде  она подоброто и она кое ќе престане. Јас навистина не сакав тоа да престане.

            Татко ми немаше што повеќе да каже. Јас бев мајкина грижа, освен подоцна кога станав навистина многу зборлеста и требаше да бидам казнета. Тој чекаше брат ми да порасне и да биде негова грижа. Момче не би требало да е толку компликувано. И доволно е што брат ми не беше. Тој тукуречи растеше за да биде баш фин.

            И сега почна школото. Тоа почна пред неколку  недели, пред лисјата да се вцрват и пожолтат. Сега тие повеќето се паднати. Јас не го облекувам мојот школски мантил туку мојот омилен , оној со црни кадифени манжетни и јака. Мајка ми го носи мантилот што ѝ е за на црква, и еден турбан ѝ ја покрива повеќето од косата. Мајка ми вози до било кое место до кое треба да одиме. Не вози често и нејзиното шофирање секогаш е помпезно и сеуште несигурно споредено со она на татко ми. Таа со сирената свири на секоја кривина.

            “Сега,“ вели таа, меѓутоа нејзе ѝ требаше малку подолго време да ја дотера колата до местото. “Значи, еве сме.“  Нејзиниот глас изгледа како да значи охрабрување. Таа ми ја допира раката давајќи ми прилика да ја држам нејзината, но јас се правам дека не забележувам и таа се ја трга раката. Зградата нема пристапен пат ниту тротоари. Пристојна е ама сосема едноставна. Мајка ми раката во ракавица ја стокмува за да чукне но си ја повлекува бидејќи не мора. Вратата  се отвора за нас. Мајка ми штотуку почнува да кажува нешто што ќе ме охрабри - нешто како, Ќе заврши многу побрзо одошто ти мислиш - но таа не си ја завршува мислата. Тонот со кој ми зборува треба да е некако строг ама и малкуцка утешителен. Кога вратата се отвора, како што таа си ја наведнува главата, тој се менува и станува поскротен, посмекнат. Вратата беше отворена за да излезат некои луѓе а не за ние да влеземе внатре.  Една од жените излегува надвор и зборува назад преку нејзиното рамо со глас кој воопшто не се обидува да биде мек. “Оваа тука ќе работи а е толку мало девојче.“

            Потоа  жена која е веќе дотерано облечена доаѓа и зборува со мајка ми и ѝ помага да го соблече мантилот. Откако свршува тоа, мајка ми ми го соблекува мантилот и ѝ вели  на жената дека јас сум била посебно приврзана кон Сејди. Таа се надева дека сѐ ќе биде во ред за моето воспитување.

“Ох драго мало суштество,“ вели жената и мајка ми леко ме допира да ме поттикне да речам здраво.

“Сејди сака деца,“ вели жената. “Таа навистина ги сака.“

            Јас забележувам дека тука се две други деца. Момчиња. Ги знам од школото, едното беше во првиот клас со мене а другото е постаро.  Тиа ѕиркаат од нешто кое личи на кујна. Помалото изгледа смешно, набутало цело колаче в уста, а другото, постарото, прави одвратна гримаса. Не кон  набутаното колаче туку кон мене. Се разбира, тие ме мразат. Обете момчињата ќе ве игнорираат ако ве сретнат некаде кајшто не е школо (тие и таму ќе ве игнорираат) или ќе прават криви муцки и ќе ве нарекуваат со грди имиња. Ако морав да минам покрај некој од нив, ќе бев здрвена и ќе се чудев што да правам.  Се разбира, беше поинаку ако имаше возрасни наоколу. Тие момчиња останаа мирни но јас се чувствувам малце бедно додека некој ги повлекува во кујната.

            Потоа станувам втренчена  на особениот и сочувствителен глас на мајка ми, поженствен дури и од гласот на жената со која таа зборува, и си помислувам дека можеби гримасата беше наменета за неа. Понекогаш луѓе го имитираа нејзиниот глас кога таа викаше по мене за на школо. Жената со која зборува и која изгледа дека тука управува, нѐ одведува во делот од собата каде постари маж и жена седат на софа, изгледајќи како да не можат да престанат да се прашуваат зошто се тука. Мајка ми  се поднаведнува и ним со особена почит им зборува покажувајќи ме.  “Таа толку ја сака Сејди,“ вели. Знам дека  притоа се очекуваше и јас нешто да речам но пред и да можев тоа да го сторам, седнатата жена испушта лелек. Таа не гледа во било кој од нас и звукот што го испушта наликува на звук кој ќе го чуете од некое животно кое го тепате или мачите.  Таа плесна и одмавна со рацете  како да се ослободува од нешто, што и да беше тоа, но тоа не си замина. Таа гледа кон мајка ми како таа да е личност која треба да знае нешто за тоа. Стариот човек ѝ рече да се смири.

“Таа се чувствува многу лошо,“ ни вели жената која нѐ доведе.  “Таа не знае што прави.“ Таа се наведнува пониско и вели “ Доста, доста. Ќе го уплашиш девојчево.“

“Го плашиш девојчево.“ покорно вели и стариот човек.

            Откако тие го рекоа тоа, жената веќе не лелекаше и ги преметкаше изгребаните раце како да не знае што да прави со нив. Мајка ми вели, “Сирота жена.“  “ И детето единачка, исто така.“ вели жената управничка. Мене ми вели “ Ти не се грижи.“

            Јас се загрижувам но не заради лелекањето.

            Знам дека Сејди беше некаде и  не сакав да ја видам. Всушност, мајка ми ниту рече дека јас ќе мора неа да ја видам ниту рече дека не ќе мора да ја видам.

            Сејди била убиена додека  откај Royal-T танц-салата си одела накај дома. Колата ја удрила токму на она мало  парче од патот посипан со чакал помеѓу паркинг-просторот што припаѓаше на танц-салата и почетокот на прописно средениот градски тротоар. Таа мора да била забрзана токму по патот кој секогаш го одела и немаше сомнение да се мисли дека колите не можеле да ја видат, или дека во однос на нив таа немала првенство на минување, и можеби колата зад неа одеднаш се занела, или можеби колата не била токму таму кајшто им се чинело дека била. 

            Таа беше удрена одзади. Колата што ја удрила се движела надвор од правецот на колата што била зад неа и таа втора кола очекувала првата да се вклучи во градската улица. Иако во танц-салата не можеше да се купи пијалок, таму имаше пијанчења. И таму, секогаш набргу откако игранката ќе завршеше, имаше наоколу некој што труби, вика и се тепа.

            Сејди одеше како на јуриш, дури и без фенерче, однесувајќи се како на сите да им е задача да ѝ се тргнат од патот.

            “Девојка без момче и пешки одела да танцува.“ рече жената која веќе стана пријателка со мајка ми. Таа зборуваше сосема тивко и мајка ми шепотеше нешто жалосно.

            Си ја сакала белјата, рече жената-пријателка уште потивко.

            А дома чув разговор што не го разбрав.

            Мајка ми сакаше некакво дело, што можеше да има врска со Сејди и колата што ја удри но татко ми рече да го остави намира. Немаме ние работа во градот, рече тој. Јас не се ни обидов да го разберам тоа бидејќи се обидував воопшто да не мислам на Сејди а камоли за неа мртва. Кога разбрав дека ќе одиме во куќата на Сејди јас тежнеев да не одам ама не гледав никаков начин тоа да го избегнам освен да испаднам чудовишно дрска.

            По оној изблик на старата жена ми се чинеше дека ние би можеле да се свртиме и да си одиме дома. Јас никогаш не ќе морав да ја признаам вистината, која беше дека всушност сум била очајнички исплашена од било чие мртво тело.

            Токму додека мислев дека тоа може и да е остварливо, ги чув мајка ми и старата жена, сега таа во зборувањето изгледаше заговорнички, што беше полошо од било што друго. Да се види Сејди. Да, мојата мајка тоа го кажа. Се разбира, ние мора да ја видиме Сејди. Сејди мртва.

            Мојот поглед го спуштив ниско, гледајќи ги само оние деца кои беа пониски од мене и старите луѓе кои беа седнати. Но сега мајка ми ме беше фатила за рака и сврте во друг правец. Таму во собата цело време имало ковчег но јас мислев дека тоа беше нешто друго. Поради моето немање искуство јас не знаев точно како такво нешто изгледа. Овој објект на кој му се приближувавме би можел да биде полица за оставање цвеќе или затворено пијано. Можеби луѓето кои беа околу него некако ја затскриваа неговата вистинска големина и облик и намена. Но, сега тие луѓе го опкружуваа со голема почит и мајка ми зборуваше со нов, многу тивок глас. “Дојди ваму,“ ми рече. Нејзината благост мене ми звучеше омразувачки, победнички. Се наведна да ме гледа право в лице, и тоа, бев сигурна, беше за да ме спречи да го направам она кое јас веќе го правев - очите ми беа цврсто стиснати. Потоа таа го сврте погледот од мене но ми ја држеше раката цврсто стегната во нејзината.

            Јас престанав да ги стискам моите клепки веднаш штом таа престана да се вѕира во мене но очите не ги задржав затворени плашејќи се да не се сопнам или некој да не ме бутне право таму кајшто не сакав да бидам. Можев да ја видам само заматеноста на здрвените цвеќиња и сјајот на полираното дрво. Тогаш го чув шмркањето на мајка ми и почувствував дека таа престана да ме тегне. Се чу штракањето при отворањето на нејзината чанта. Таа мораше таму да си ги вработи рацете па престана да ме држи и јас можев да се ослободам од неа. Таа плачеше. Вниманието ѝ беше свртено кон нејзините солзи и шмркање, што мене ме направи слободна.

            Погледнав право во ковчегот и ја видов Сејди.

            Несреќата ѝ ги поштедила вратот и лицето, но јас не го гледав сето тоа наеднаш. Стекнав само општ впечаток и тука немаше ништо во врска со неа што е лошо и кое би требало да ме плаши. Замижав брзо но се осетив неспособна да не продолжам да гледам повторно.

            Прво што лесно можев да видам беше малата жолта перница под нејзиниот врат што се беше стуткала покривајќи ѝ го грлото, брадата и едниот образ. Трикот во гледањето беше брзо да видиш дел од неа, потоа да се вратиш на перницата, и следниот пат погледот да ти дофати нешто малку повеќе од она кое не би те исплашило.

            И така, тоа беше Сејди, сето од неа или најмногу од она што беше разумно да се види откај достапната страна.

            Нешто се мрдна. Го видов тоа , нејзината клепка откај мојата страна мрдна.

            Тоа не беше отворање или полуоторање или нешто слично но се подотвори токму толку малку колку што беше нужно, ако ти си таа, да можеш да ѕирнеш низ клепките. Можеби само колку за да видиш дали надвор е светло или мрак.

            Јас не бев изненадена тогаш и воопшто не се исплашив. Вчас, тој мој поглед се вткаја во сето она кое го знаев за Сејди и некако, слободно, во кавото и да беше посебно искуство кое го стекнав за себе. И јас не посакав на било кои други да им обрнам внимание на тоа што се случи бидејќи тоа не беше знак за нив, тоа беше целосно за мене.

            Мајка ми повторно ме фати за рака и рече дека сме спремни да си заминеме. Имаше таму уште некои промени но пред и да трепнеш, како што мене ми се чинеше, се најдовме надвор. Мајка ми рече: "Добро за тебе." Таа ми ја стисна раката и рече : "Доста со тоа. Готово е. " Таа мораше да подзапре малку за да позборува со некој друг кој беше упатен кон куќата, а потоа  влеговме во колата и почнавме да се возиме накај дома. Ми се чинеше дека таа сакаше нешто да ми каже, или можеби дури и јас нешто да ѝ речам, но си молчев.

            Никогаш немало некоја друга таква појава и всушност од мојот ум Сејди зајде вчас, попрво одошто шокот во школото каде научив некако да се справувам со  чудната мешавина да се биде исплашен а тоа да не се покаже.

            Како што, впрочем, нешто од нејзинат важност мораше да избледи во онаа прва седмица од септември за кога таа најави дека ќе остане дома да си ги гледа родителите и дека заради тоа веќе нема да работи за нас а потоа мајка ми дозна дека таа се вработила во млекарницата.

            Уште долго време кога ќе помислев на неа, никогаш не се сомневав во она за кое верував дека мора да ми беше покажано мене.

            Долго, долго потоа, кога воопшто и не бев заинтересирана за било какви натприродни појави, сеуште го чував во мојот ум тоа - дека токму таква работа се случи.

            Едноставно, во тоа верував лесно, на начин како што можете да верувате а всушност да се сеќавате дека еднаш сте имале друга забна протеза, сега загубена но стварна, за инат на неа.

            Се додека еден ден, еден ден кога можеби бев во моето пубертетско моминство,  не сватив,  со  некаква сенка на дупка во мојата душа, дека сега повеќе не верувам.

 

*****************

Ова е оригиналот:

The Eye by Alice Munro – short story

From Dear Life (2012)

When I was five years old my parents all of a sudden produced a baby boy, which my mother said was what I had always wanted. Where she got this idea I did not know. She did quite a bit of elaborating on it, all fictitious but hard to counter.

Then a year later a baby girl appeared, and there was another fuss but more subdued than with the first one.

Up until the time of the first baby I had not been aware of ever feeling different from the way my mother said I felt.

And up until that time the whole house was full of my mother, of her footsteps her voice her powdery yet ominous smell that inhabited all the rooms even when she wasn"t in them.

Why do I say ominous? I didn"t feel frightened. It wasn"t that my mother actually told me what I was to feel about things. She was an authority on that without having to question a thing. Not just in the case of a baby brother but in the matter of Red River cereal which was good for me and so I must be fond of it.

And in my interpretation of the picture that hung at the foot of my bed, showing Jesus suffering the little children to come unto him. Suffering meant something different in those days, but that was not what we concentrated on. My mother pointed out the little girl half hiding round a corner because she wanted to come to Jesus but was too shy. That was me, my mother said, and I supposed it was though I wouldn"t have figured it out without her telling me and I rather wished it wasn"t so.

The thing I really felt miserable about was Alice in Wonderland huge and trapped in the rabbit hole, but I laughed because my mother seemed delighted.

 

It was with my brother"s coming, though, and the endless carryings-on about how he was some sort of present for me, that I began to accept how largely my mother"s notions about me might differ from my own.

 

I suppose all this was making me ready for Sadie when she came to work for us. My mother had shrunk to whatever territory she had with the babies. With her not around so much, I could think about what was true and what wasn"t. I knew enough not to speak about this to anybody.

The most unusual thing about Sadie – though it was not a thing stressed in our house – was that she was a celebrity. Our town had a radio station where she played her guitar and sang the opening welcome song which was her own composition.

"Hello, hello, hello, everybody – "

And half an hour later it was, "Good-bye, good-bye, good-bye, everybody." In between she sang songs that were requested, as well as some she picked out herself. The more sophisticated people in town tended to joke about her songs and about the whole station which was said to be the smallest one in Canada. Those people listened to a

Toronto station that broadcast popular songs of the day – three little fishes and a momma fishy too – and Jim Hunter hollering out the desperate war news. But people on the farms liked the local station and the kind of songs Sadie sang. Her voice was strong and sad and she sang about loneliness and grief.

 

Leanin" on the old top rail,

In a big corral.

Lookin" down the twilight trail

For my long lost pal –

 

Most of the farms in our part of the country had been cleared and settled around a hundred and fifty years ago, and you could look out from almost any farmhouse and see another farmhouse only a few fields away. Yet the songs the farmers wanted were all about lone cowhands, the lure and disappointment of far-off places, the bitter crimes that led to criminals dying with their mothers" names on their lips, or God"s.

This was what Sadie sang with such sorrow in a full-throated alto, but in her job with us she was full of energy and confidence, happy to talk and mostly to talk about herself. There was usually nobody to talk to but me. Her jobs and my mother"s kept them divided most of the time and somehow I don"t think they would have enjoyed talking together anyway. My mother was a serious person as I have indicated, one who used to teach school before she taught me. She maybe would have liked Sadie to be somebody she could help, teaching her not to say "youse." But Sadie did not give much indication that she wanted the help anybody could offer, or to speak in any way that was different from how she had always spoken.

After dinner, which was the noon meal, Sadie and I were alone in the kitchen. My mother took time off for a nap and if she was lucky the babies napped too. When she got up she put on a different sort of dress as if she expected a leisurely afternoon, even though there would certainly be more diapers to change and also some of that unseemly business that I tried never to catch sight of, when the littlest one guzzled at a breast.

My father took a nap too – maybe fifteen minutes on the porch with theSaturday Evening Post over his face, before he went back to the barn. Sadie heated water on the stove and washed the dishes with me helping and the blinds down to keep out the heat. When we were finished she mopped the floor and I dried it, by a method I had invented — skating around and around it on rags. Then we took down the coils of sticky yellow fly-paper that had been put up after breakfast and were already heavy with dead or buzzing nearly dead black flies, and hung up the fresh coils which would be full of newly dead ones by suppertime. All this while Sadie was telling me about her life.

I didn"t make easy judgments about ages then. People were either children or grown-ups and I thought her a grown-up. Maybe she was sixteen, maybe eighteen or twenty. Whatever her age, she announced more than once that she was not in any hurry to get married.

She went to dances every weekend but she went by herself. By herself and for herself, she said.

She told me about the dance halls. There was one in town, off the main street, where the curling rink was in the winter. You paid a dime for a dance, then went up and danced on a platform with people gawking all around, not that she cared. She always liked to pay her own dime, not to be beholden. But sometimes a fellow got to her first. He asked if she wanted to dance and the first thing she said was, Can you? Can you dance? she asked him bluntly. Then he would look at her funny and say yes, meaning why else would he be here? And it would turn out usually that what he meant by dance was shuffling around on two feet with his sweaty big meats of hands grabbing at her. Sometimes she just broke off and left him stranded, danced by herself – which was what she liked to do anyway. She finished up the dance that had been paid for, and if the money-taker objected and tried to make her pay for two when it was only one, she told him that was enough out of him. They could all laugh at her dancing by herself if they liked.

The other dance hall was just out of town on the highway. You paid at the door there and it wasn"t for one dance but the whole night. The place was called the Royal-T. She paid her own way there too. There was generally a better class of dancer, but she did try to get an idea of how they managed before she let them take her out on the floor. They were usually town fellows while the ones at the other place were country. Better on their feet – the town ones – but it was not always the feet you had to look out for. It was where they wanted to get hold of you. Sometimes she had to read them the riot act and tell them what she would do to them if they didn"t quit it. She let them know she"d come there to dance and paid her own way to do it. Furthermore she knew where to jab them. That would straighten them out. Sometimes they were good dancers and she got to enjoy herself. Then when they played the last dance she bolted for home.

She wasn"t like some, she said. She didn"t mean to get caught. Caught. When she said that, I saw a big wire net coming down, some evil little creatures wrapping it around and around you and choking you so you could never get out. Sadie must have seen something like this on my face because she said not to be scared.

"There"s nothing in this world to be scared of, just look out for yourself."

"You and Sadie talk together a lot," my mother said.

I knew something was coming that I should watch for but I didn"t know what. "You like her, don"t you?" I said yes. "Well of course you do. I do too." I hoped that was going to be all and for a moment I thought it was. Then, "You and I don"t get so much time now we have the babies. They don"t give us much time, do they? "But we do love them, don"t we?" Quickly I said yes. She said, "Truly?" She wasn"t going to stop till I said truly, so I said it.

My mother wanted something very badly. Was it nice friends? Women who played bridge and had husbands who went to work in suits with vests? Not quite, and no hope of that anyway. Was it me as I used to

be, with my sausage curls that I didn"t mind standing still for, and my expert Sunday School recitations? No time for her to manage that anymore. And something in me was turning traitorous, though she didn"t know why, and I didn"t know why either. I hadn"t made any town friends at Sunday School. Instead, I worshipped Sadie. I heard my mother say that to my father. "She worships Sadie."

My father said Sadie was a godsend. What did that mean? He sounded cheerful. Maybe it meant he wasn"t going to take anybody"s side.

"I wish we had proper sidewalks for her," my mother said. "Maybe if we had proper sidewalks she could learn to roller-skate and make friends." I did wish for roller skates. But now without any idea why, I knew that I was never going to admit it.

Then my mother said something about it being better when school started. Something about me being better or something concerning Sadie that would be better. I didn"t want to hear.

Sadie was teaching me some of her songs and I knew I wasn"t very good at singing. I hoped that wasn"t what had to get better or else stop. I truly did not want it to stop.

My father didn"t have much to say. I was my mother"s business, except for later on when I got really mouthy and had to be punished. He was waiting for my brother to get older and be his. A boy would not be so complicated.

And sure enough my brother wasn"t. He would grow up to be just fine.

Now school has started. It started some weeks ago, before the leaves turned red and yellow. Now they were mostly gone. I am not wearing my school coat but my good coat, the one with the dark velvet cuffs and collar. My mother is wearing the coat she wears to church, and a turban covers most of her hair.

My mother is driving to whatever place it is that we are going to. She doesn"t drive often, and her driving is always more stately and yet uncertain than my father"s. She peeps her horn at any curve.

"Now," she says, but it takes a little while for her to get the car into place.

"Here we are then." Her voice seems meant to be encouraging. She touches my hand to give me a chance to hold hers, but I pretend not to notice and she takes her hand away.

The house has no driveway or even a sidewalk. It"s decent but quite plain. My mother has raised her gloved hand to knock but it turns out we don"t have to. The door is opened for us. My mother has just started to say something encouraging to me – something like, It will go more quickly than you think – but she doesn"t get finished. The tone in which she spoke to me had been somewhat stern but slightly comforting. It changes when the door is opened into something more subdued, softened as if she was bowing her head.

The door has been opened to let some people go out, not just to let us go in. One of the women going out calls back over her shoulder in a voice that does not try to be soft at all. "It"s her that she worked for, and

that little girl."

Then a woman who is rather dressed up comes and speaks to my mother and helps her off with her coat. That done, my mother takes my coat off and says to the woman that I was especially fond of Sadie. She hopes it was all right to bring me.

"Oh the dear little thing," the woman says and my mother touches me lightly to get me to say hello.

"Sadie loved children," the woman said. "She did indeed."

I notice that there are two other children there. Boys. I know them from school, one being in the first grade with me, and the other one older. They are peering out from what is likely the kitchen. The younger one is stuffing a whole cookie into his mouth in a comical way and the other, older, one is making a disgusted face. Not at the cookie stuffer, but at me. They hate me of course. Boys either ignored you if they met you somewhere that wasn"t school (they ignored you there too) or they made these faces and called you horrid names. If I had to go near one I would stiffen and wonder what to do. Of course it was different if there were adults around. These boys stayed quiet but I was slightly miserable until somebody yanked the two of them into the kitchen. Then I became aware of my mother"s especially gentle and sympathetic voice, more ladylike even than the voice of the spokeswoman she was talking to, and I thought maybe the face was meant for her. Sometimes people imitated her voice when she called for me at school.

The woman she was talking to and who seemed to be in charge was leading us to a part of the room where a man and a woman sat on a sofa, looking as if they did not quite understand why they were here. My mother bent over and spoke to them very respectfully and pointed me out to them.

"She did so love Sadie," she said. I knew that I was supposed to say something then but before I could the woman sitting there let out a howl. She did not look at any of us and the sound she made seemed like a sound you might make if some animal was biting or gnawing at you. She slapped away at her arms as if to get rid of whatever it was, but it did not go away. She looked at my mother as if my mother was the person who should do something about this.

The old man told her to hush.

"She"s taking it very hard," said the woman who was guiding us. "She doesn"t know what she"s doing." She bent down lower and said, "Now, now. You"ll scare the little girl."

"Scare the little girl," the old man said obediently.

By the time he finished saying that, the woman was not making the noise anymore and was patting her scratched arms as if she didn"t know what had happened to them.

My mother said, "Poor woman."

"An only child too," said the conducting woman. To me she said, "Don"t you worry."

I was worried but not about the yelling.

I knew Sadie was somewhere and I did not want to see her. My mother had not actually said that I would have to see her but she had not said that I wouldn"t have to, either.

Sadie had been killed when walking home from the Royal-T dance hall. A car had hit her just on that little bit of gravel road between the parking space belonging to the dance hall and the beginning of the proper town sidewalk. She would have been hurrying along just the way she always did, and was no doubt thinking cars could see her, or that she had as much right as they did, and perhaps the car behind her swerved or perhaps she was not quite where she thought she was. She was hit from behind. The car that hit her was getting out of the way of the car that was behind it, and that second car was looking to make the first turn onto a town street. There had been some drinking at the dance hall, though you could not buy liquor there. And there was always some honking and yelling and whipping around too fast when the dancing was over. Sadie scurrying along without even a flashlight would behave as if it was everybody"s business to get out of her way.

"A girl without a boyfriend going to dances on foot," said the woman who was still being friends with my mother. She spoke quite softly and my mother murmured something regretful.

It was asking for trouble, the friendly woman said still more softly. I had heard talk at home that I did not understand. My mother wanted something done that might have had to do with Sadie and the car that hit her, but my father said to leave it alone. We"ve got no business in town, he said. I did not even try to figure this out because I was trying not to think about Sadie at all, let alone about her being dead. When I had realized that we were going into Sadie"s house I longed not to go, but didn"t see any way to get out of it except by behaving with enormous indignity.

Now after the old woman"s outburst it seemed to me we might turn around and go home. I would never have to admit the truth, which was that I was in fact desperately scared of any dead body.

Just as I thought this might be possible, I heard my mother and the woman she seemed now to be conniving with speak of what was worse than anything.

Seeing Sadie.

Yes, my mother was saying. Of course, we must see Sadie.

Dead Sadie.

I had kept my eyes pretty well cast down, seeing mostly just those boys who were hardly taller than I was, and the old people who were sitting down. But now my mother was taking me by the hand in another direction.

There had been a coffin in the room all the time but I had thought it was something else. Because of my lack of experience I didn"t know exactly what such a thing looked like. A shelf to put flowers on, this object we were approaching might have been, or a closed piano.

Perhaps the people being around it had somehow disguised its real size and shape and purpose. But now these people were making way respectfully and my mother spoke in a new very quiet voice.

"Come now," she said to me. Her gentleness sounded hateful to me, triumphant.

She bent to look into my face, and this, I was sure, was to prevent me from doing what had just occurred to me – keeping my eyes squeezed shut. Then she took her gaze away from me but kept my hand tightly held in hers.

I did manage to lower my lids as soon as she took her eyes off me, but I did not shut them quite lest I stumble or somebody push me right where I didn"t want to be. I was able to see just a blur of the stiff flowers and the sheen of polished wood.

Then I heard my mother sniffling and felt her pulling away. There was a click of her purse being opened. She had to get her hand in there, so her hold on me weakened and I was able to get myself free of her. She was weeping. It was attention to her tears and sniffles that had set me loose.

I looked straight into the coffin and saw Sadie.

The accident had spared her neck and face but I didn"t see all of that at once. I just got the general impression that there was nothing about her as bad as I had been afraid of. I shut my eyes quickly but found myself unable to keep from looking again. First at the little yellow cushion that was under her neck and that also managed to cover her throat and chin and the one cheek I could easily see. The trick was in seeing a bit of her quickly, then going back to the cushion, and the next time managing a little bit more that you were not afraid of. And then it was Sadie, all of her or at least all I could reasonably see on the side that was available. Something moved. I saw it, her eyelid on my side moved. It was not opening or halfway opening or anything like that, but lifting just such a tiny bit as would make it possible, if you were her, if you were inside her, to be able to see out through the lashes. Just to distinguish maybe what was light outside and what was dark.

I was not surprised then and not in the least scared. Instantly, this sight fell into everything I knew about Sadie and somehow, as well, into whatever special experience was owing to myself. And I did not dream of calling anybody else"s attention to what was there, because it was not meant for them, it was completely for me.

My mother had taken my hand again and said that we were ready to go. There were some more exchanges, but before any time had passed, as it seemed to me, we found ourselves outside.

My mother said, "Good for you." She squeezed my hand and said, "Now then. It"s over." She had to stop and speak to somebody else who was on the way to the house, and then we got into the car and began to drive home. I had an idea that she would like me to say something, or maybe even tell her something, but I didn"t do it.

There was never any other appearance of that sort and in fact Sadie faded rather quickly from my mind, what with the shock of school, where I learned somehow to manage with an odd mixture of being dead scared and showing off. As a matter of fact some of her importance had faded in that first week in September when she said she had to stay home now to look after her father and mother, so she wouldn"t be working for us anymore.

And then my mother had found out she was working in the creamery.

Yet for a long time when I did think of her, I never questioned what I believed had been shown to me. Long, long afterwards, when I was not at all interested in any unnatural display, I still had it in my mind that such a thing had happened. I just believed it easily, the way you might believe and in fact remember that you once had another set of teeth, now vanished but real in spite of that. Until one day, one day when I may even have been in my teens, I knew with a dim sort of hole in my insides that now I didn"t believe it anymore.

 

 Сите мои книги, за читање и симнување:

1. Бегајќи од трпезата на моите црвци (поезија), вклучени се и моите препеви на сите 154 сонети на Вилијам Шекспир
http://www.mediafire.com/view/nc4d721k2xkdw6d/1_%D0%91%D0%B5%D0%B3%
D0%B0%D1%98%D1%9C%D0%B8_%D0%BE%D0%B4_%D1%82%D1%80%D0%BF%
D0%B5%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%
BE%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D1%86%D1%80%D0%B2%D1%86%D0%B8.pdf
2. Аферата Неруда (поезија), вклучени се и моите препеви на `Сто сонети за љубовта` на Пабло Неруда
http://www.mediafire.com/view/2i0c0bniel8h4i0/2_%D0%90%D1%84%D0%B5%D1%80%
D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%9D%D0%B5%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0.pdf
3. Со рими клоцнат Буковски (поезија), вклучени се и мои препеви на 75 песни на Чарлс Буковски   http://www.mediafire.com/view/opee4ej3she9jm9/3_%D0%A1%D0%BE_%D1%80%D0%
B8%D0%BC%D0%B8_%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%86%D0%BD%D0%B0%
D1%82_%D0%91%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8.pdf
4. Помилуваниот владика (раскази)
http://www.mediafire.com/view/u9xq6w0wie9aa37/4_%D0%97%D0%B1%D0%B8%
D1%80%D0%BA%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%
B7%D0%B8_%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D1%83%D0%B2%
D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BE%D1%82_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%
B4%D0%B8%D0%BA%D0%B0.pdf
5. Ловејќи ја душата на Висоцки (поезија), вклучени се и моите препеви на 61 песна на Владимир Висоцки
http://www.mediafire.com/view/a7iidvx0j5ure7n/5_%D0%9B%D0%BE%D0%B2%
D0%B5%D1%98%D1%9C%D0%B8_%D1%98%D0%B0_%D0%B4%D1%83%
D1%88%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%
D1%81%D0%BE%D1%86%D0%BA%D0%B8.pdf